Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Προγράμματος ΝΑΝΟΡΙΝΙΟΝ, έχει προκηρυχθεί για τα σχολεία Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης ο Διαγωνισμός «Distilled Nanoideas». Στο πλαίσιο του Διαγωνισμού αυτού, οι μαθητικές ομάδες καλούνται, αφού ενημερωθούν από το δικτυακό τόπο του προγράμματος ΝΑΝΟΡΙΝΙΟΝ, να εκφράσουν τις ιδέες τους για τη Νανοτεχνολογία και τις εφαρμογές της με τη δημιουργία μιάς εργασίας (σχέδιο, παρουσίαση, γλυπτό, τραγούδι, βίντεο διάρκειας μέχρι 3 λεπτών κ.α.) μέχρι τις 15 Απριλίου 2014. Οι εργασίες υποβάλλονται στο δικτυακό τόπο και στις σελίδες του προγράμματος σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Θα δοθούν χρηματικά βραβεία μετά από αξιολόγηση επιτροπής ειδικών και επιπλέον βραβεία με βάση τα αποτελέσματα των ψηφοφοριών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Θα είναι μια πολύ καλή ευκαιρία να συμμετέχετε, να μάθετε καινούργια πράγματα, να διασκεδάσετε και να εκφράσετε την άποψη σας σχετικά με τη Νανοτεχνολογία και τις εφαρμογές της.
Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το διαγωνισμό «Distilled Nanoideas» μπορείτε να βρείτε στον ιστότοπο του προγράμματος ΝΑΝΟΡΙΝΙΟΝ. Για όσους εκπαιδευτικούς και μαθητές το επιθυμούν μπορούν να απευθύνονται για περισσότερες πληροφορίες στο σχολείο μας (στο τηλέφωνο: 2310908700 ή στέλνοντας μήνυμα στο e-mail: mail@1lyk-peir-thess.thess.sch.gr).
Το ευρωπαϊκό πρόγραμμα ΝΑΝΟΡΙΝΙΟΝ έχει ως αντικείμενο τη Νανοτεχνολογία και τις εφαρμογές της.
Τι σημαίνει ο όρος «Νανοτεχνολογία»;
Ο όρος «Νανοτεχνολογία» σημαίνει κατά λέξη: «τεχνολογία σε πολύ μικρή κλίμακα». Η Νανοτεχνολογία ασχολείται με την κλίμακα του νανομέτρου (=10-9 μέτρο) που δεν είναι άλλη από την κλίμακα μεγέθους των μορίων. Η Νανοτεχνολογία βρίσκει εφαρμογές σε πολλούς τομείς όπως στην ιατρική, την πληροφορική, την παραγωγή ενέργειας και το περιβάλλον.
Γιατί να ασχοληθούμε με τη Νανοτεχνολογία;
Η Νανοτεχνολογία έχει πολλές εφαρμογές οι οποίες έχουν αρχίσει να χρησιμοποιούνται στην καθημερινή μας ζωή. Ορισμένες από αυτές περιμένουμε να μας οδηγήσουν σε πολύ μικρού μεγέθους ολοκληρωμένα κυκλώματα ηλεκτρονικών υπολογιστών ή σε πολύ μικρές ανιχνευτικές διατάξεις που μπορούν να εντοπίσουν και να επιδιορθώσουν κατεστραμμένες αρτηρίες στο σώμα μας. Η Νανοτεχνολογία μπορεί να κάνει την ενέργεια που χρησιμοποιούμε καθαρότερη, τη ζωή μας μεγαλύτερη και αρκετές από τις τεχνολογίες που χρησιμοποιούμε σήμερα περισσότερο αποτελεσματικές. Στην εποχή μας κυκλοφορούν στο εμπόριο περισσότερα από 1000 προϊόντα που χρησιμοποιούν νανο-υλικά.
Γιατί παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον τα υλικά στη νανοκλίμακα;
Στη νανοκλίμακα τα υλικά που γνωρίζουμε παρουσιάζουν διαφορετικές ιδιότητες. Το αλουμινόχαρτο για παράδειγμα είναι ένα εξαιρετικά χρήσιμο υλικό που μας βοηθά να διατηρούμε τα τρόφιμα σε καλή κατάσταση. Αν όμως το υλικό αυτό το κόψουμε σε πολύ μικρά κομματάκια, φθάνοντας ουσιαστικά στις διαστάσεις της νανοκλίμακας, τότε οι ιδιότητες του αλλάζουν δραστικά. Γίνεται πολύ δραστικό, αντιδρά δηλαδή έντονα με όλα τα υπόλοιπα υλικά. Αυτή η νέα ιδιότητα το κάνει ένα χρήσιμο πρόσθετο στα καύσιμα των πυραύλων αλλά σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να το θεωρήσουμε ιδανικό για τη συσκευασία των τροφίμων μας.
Υπάρχουν νανοϋλικά στη φύση;
Τα έντονα χρώματα της πεταλούδας καθώς και η αντοχή και η ευκαμψία του ιστού της αράχνης είναι αποτελέσματα της ύπαρξης και λειτουργίας νανοϋλικών. Ακόμη νανοϋλικά παράγονται και από φυσικά φαινόμενα όπως η διάβρωση και οι ηφαιστειακές εκρήξεις. Ακόμη είναι γνωστό ότι νανοϋλικά υπάρχουν και σε ορισμένα εμπορικά προϊόντα. Ένα τέτοιο υλικό είναι το διοξείδιο του τιτανίου που περιέχεται ως λευκαντικό στις οδοντόκρεμες και σε ορισμένα τρόφιμα. Είναι φανερό για άλλη μια φορά ότι η ίδια η φύση διδάσκει με τα παραδείγματα της τον άνθρωπο και του δίνει ιδέες για τη δημιουργία καινοτόμων υλικών και τεχνολογιών.
Είναι η νανοτεχνολογία κάτι νέο;
Η συστηματική μελέτη της ύλης στη νανοκλίμακα ξεκίνησε τη δεκαετία του 1980 με την ανακάλυψη ενός νέου τύπου μικροσκοπίου με πολύ υψηλή ανάλυση που έκανε δυνατή την παρατήρηση μορίων και ατόμων. Η συστηματική αυτή παρατήρηση έκανε τους επιστήμονες να συνειδητοποιήσουν ότι τα νανοϋλικά παρουσιάζουν νέες χρήσιμες ιδιότητες.
Πως μπορεί η νανοτεχνολογία να αλλάξει τη ζωή μας στο μέλλον;
Τις τελευταίες δεκαετίες η ζωή μας έχει αλλάξει δραματικά σε μεγάλο βαθμό εξαιτίας της χρήσης ηλεκτρονικών συσκευών. Ας πάρουμε σαν παράδειγμα τα κινητά τηλέφωνα: η νανοτεχνολογία έχει παίξει σημαντικό ρόλο στο να γίνουν τα κινητά τηλέφωνα μικρότερα σε διοαστάσειςκαι πολύ πιο πλούσια σε λειτουργίες. Στο άμεσο μέλλον η ζωή μας μπορεί επίσης να αλλάξει σημαντικά μέσα από νέες εφαρμογές:
- φαρμακολογίας: με τη δημιουργία φαρμάκων με ενεργές ουσίες που δρούν ελεγχόμενα από τον άνθρωπο και μπορούν να στέλνουν πληροφορίες στις διαγνωστικές συσκευές (ολοκληρωμένη θεραπεία-διάγνωση_theragnostics) και τη δημιουργία φαρμάκων στη νανοκλίμακα που μπορούν να στοχεύουν κατευθείαν τα καρκινικά κύτταρα,
- διαγνωστικής: δημιουργία «τατουάζ» στο δέρμα από νανοϋλικά που ελέγχουν το επίπεδο των αλάτων και των μεταβολιτών στο αίμα ώστε να ενημερώνουν έγκαιρα ανθρώπους που το έχουν ανάγκη (π.χ. αθλητές, διαβητικούς),
- δημιουργίας ειδών ένδυσης και υπόδησης: κατασκευή ρούχων και παπουτσιών που συλλέγουν πληροφορίες καθώς ο άνθρωπος κινείται,
- δημιουργίας συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας: κατασκευή ρούχων και παπουτσιών με ολοκληρωμένα ηλεκτρονικά συστήματα συλλογής μηχανικής και ηλιακής ενέργειας μέσω των οποίων φορτίζονται ηλεκτρικές συσκευές,
- δημιουργίας ευέλικτων και διαφανών συστημάτων αποθήκευσης ηλιακής ενέργειας που θα μπορούν να ενσωματώνονται στα τζάμια των κτιρίων,
- δημιουργίας συστημάτων καθαρισμού: επιφάνειες και υλικά που απορροφούν οξείδια του αζώτου και άλλους αέριους ρύπους,
- δημιουργίας «έξυπνων» υλικών συσκευασίας και αποθήκευσης τροφίμων που μπορούν να ανιχνεύουν ενδείξεις αλλοίωσης.
Υπάρχουν κίνδυνοι εξαιτίας των εφαρμογών νανοτεχνολογίας;
Κάθε νέα τεχνολογία μπορεί να παρουσιάζει κινδύνους για τον άνθρωπο και το περιβάλλον. Ετσι π.χ. είναι σήμερα γνωστοί οι κίνδυνοι για την ανθρώπινη υγεία από την αλόγιστη χρήση των κινητών τηλεφώνων. Σχετικά με τις εφαρμογές νανοτεχνολογίας διατυπώνεται ο προβληματισμός ότι τα νανο-σωματίδια λόγω των μικρών διαστάσεων τους μπορούν να διεισδύσουν στον ανθρώπινο οργανισμό μέσα από το δέρμα και να δημιουργήσουν προβλήματα. Ιδιαίτερο ερευνητικό ενδιαφέρον συγκέντρωσαν για το λόγο αυτό αντιηλιακές κρέμες με νανοσωματίδια χωρίς όμως μέχρι σήμερα να προκύψουν κάποια επιβαρυντικά στοιχεία. Ανάλογες ανησυχίες εκφράζονται και διερευνώνται σχετικά με την επίδραση που μπορεί να έχει η απόθεση νανο-σωματιδίων στο έδαφος και τα υπόγεια νερά.
Πως μπορούμε να ενημερωθούμε παραπέρα;
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκίνησε το πρόγραμμα ΝΑΝΟΡΙΝΙΟΝ το οποίο έχει ως βασικό στόχο την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση των μαθητών και της κοινής γνώμης για τη Νανοτεχνολογία και τις εφαρμογές της (http://nanopinion.eu/) . Στον ιστότοπο του προγράμματος αυτού μπορείτε να βρείτε χρήσιμο και διασκεδαστικό υλικό με τη μορφή κειμένων, εικόνων και βίντεο, μέσα από το οποίο θα ενημερωθείτε πολύ καλύτερα. Στο πρόγραμμα ΝΑΝΟΡΙΝΙΟΝ συμμετέχουν 16 ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ αυτών και η Ελλάδα. Το σχολείο μας είναι ο φορέας-Εθνικός Αντιπρόσωπος που συντονίζει τις δραστηριότητες του προγράμματος για την Ελλάδα.
Ευχόμαστε σε όσους εκπαιδευτικούς και μαθητές αποφασίσουν να συμμετάσχουν στο διαγωνισμό «Distilled Nanoideas» καλή επιτυχία! Το σχολείο μας θα είναι στο πλευρό σας για οποιαδήποτε βοήθεια χρειαστείτε στη δουλειά σας.
